Zachowek Żagań
Jak uzyskać zachowek Żagań?
W chwili śmierci, majątek zmarłego przenoszony jest na współmałżonka oraz dzieci (spadkobierców). Podział majądku spadkodawcy może wtedy nastąpić z mocy ustawy lub na podstawie jego testamentu. Z ustawy, do przekazania spadku w pierwszej kolejności powoływany jest małżonek i dzieci spadkodawcy, którzy dziedziczą w równych częściach. Jednakże w przypadku podziału spadku zgodnie z wolą zmarłego, ujętą w formie testamentu, spadkodawca ma w zasadzie możliwość dowolnego rozporządzania swoim majątkiem. Nie zawsze oznacza to, że została w nim ujęta najbliższa rodzina zmarłego. Z tego powodu, w celu zabezpieczenia interesów jego najbliższych, których nie umieścił w testamencie, funkcjonuje instytucja zachowku. Co to takiego? Komu przysługuje i w jakiej wysokości?
Czym jest zachowek? Definicja zachowku.
Zachowek jest instytucją prawa spadkowego., której celem jest zabezpieczenie praw majątkowych osób najbliższych spadkodawcy. Osoby te z różnych powodów w wystarczający sposób nie uczestniczyły w podziale spadku, np. poprzez pominięcie ich w testamencie lub w darowiznach zrealizowanych jeszcze śmiercią spadkodawcy. Osoby takie, uprawnione są do zachowku i mają prawo oczekiwać i żadać zapłaty zachowku od osób, które prawa do spadku nabyły.
Zachowek, z definicji, to instytucja prawa spadkowego, której celem jest ochrona najbliższych krewnych spadkodawcy przed dowolnym rozporządzaniem przez niego majątkiem za pomocą testamentu lub darowizn za życia. Stanowi on wartość pieniężną, której wysokość jest dokładnie określana według zasad przewidzianych w kodeksie cywilnym. Wartość ta opiera się przede wszystkim na bilansie aktywów i pasywów spadku oraz wybranych darowizn przekazanych przez spadkodawcę, i przypada osobom z jego najbliższej rodziny, które mają prawo do tego roszczenia.
Roszczenie to może być zaspokojone poprzez powołanie do spadku (na mocy ustawy lub testamentu), zapis windykacyjny bądź darowiznę. Jeśli jednak osoba uprawniona nie otrzymała go w jednej z tych form, może domagać się od spadkobierców zapłaty sumy pieniężnej mającej na celu uzupełnienie brakującego roszczenie o zachowek. W określonych przypadkach można domagać się zapłaty również od zapisobierców windykacyjnych i obdarowanych.
Obowiązek zapłaty
Obowiązek wypłaty zachowku pojawia się w momencie śmierci osoby pozostawiającej spadek i jest zaliczany do długów spadkowych. Idea tego rozwiązania opiera się na założeniu, że każdy człowiek ma moralną powinność zapewnienia przynajmniej części majątku swoim najbliższym po śmierci. Może jednak zdarzyć się, że spadkodawca w testamencie pominie te osoby. Zachowek pełni rolę zabezpieczenia interesów bliskich pominiętych w testamencie przez spadkodawcę.
Zachowek Żagań i okolice
Pomagamy w uzyskaniu zachowku, sprawach spadkowych majątkowych i rozwodowych. Zadzwoń.
Kto jest uprawniony do spadku? Zasady dziedziczenia
Z mocy prawa osobami uprawnionymi do spadku w pierwszej kolejności są zstępni, czyli dzieci spadkodawcy i małżonek,
którzy dziedziczą majątek w równych częściach z zastrzeżeniem, że część jaka przypada małżonkowi nie może być niższa
od ¼ całości spadku. Gdy brak zstępnych, do spadku mają prawo małżonek i jego rodzice. W takiej sytuacji rodzice zmarłego
mogą ubiegać się o zachowek.
Kto jest osobą uprawnioną?
Komu przysługuje zachowek?
Art. 991 par. 1 Kodeksu Cywilnego definiuje osoby, które są uprawnione do zachowku.
Są to zatem wszyscy spadkobiercy, którzy nabywają prawo do spadku z zgodnie z ustawą z grupy pierwszej, a jeżeli brak takowych - spadkobiercy z grupy drugiej
Bedą to więc takie osoby:
1. małżonek osoby zmarłej
2. każdy zstępny, czyli kolejni potomkowie tej samej osoby, to jest dzieci, wnuki, prawnuki, itd.
3. rodzice osoby zmarłej, ale tylko w sytuacji gdy brak naturalnych potomków, czyli dzieci spadkodawcy.
Natomiast do grupy zstępnych dzieci prawo spadkowe zalicza:
1. naturalnych potomków zmarłego
2. dzieci, które zostały adoptowane (przysposobione) przez spadkodawcę
3. dzieci przez spadkodawcę uznane jako własne
4. potomstwo pozamałżeńskie spadkodawcy.
Kto nie jest uprawniony do zachowku?
Komu nie przysługuje zachowek?
Prawo do zachowku nie będzie przysługiwać:
- osobom uprawnionym do zachowku, ale już otrzymały od spadkodawcy darowizny o wartości równej lub większej od kwoty należnego im zachowku.
- spadkobiercom odrzucającym spadek
- wszyscy ewentualnie wydziedziczeni w testamencie
- małżonek, pozostający w separacji z chwilą śmierci spadkodawcy
- małżonek, wobec którego testator (zmarły) wniósł pozew o rozwód z orzeczeniem jego wyłącznej winy
- dalsi krewni (zięć, synowa, teściowie)
- osoby uznane przez spadkodawcę za niegodne dziedziczenia
Forma zapłaty. Jaka jest kwota zachowku?
Najczęściej wypłacany jest w formie gotówkowej a jego wysokość jest określona w prawie spadkowym, a dokładnie w art. 991 par. 1 Kodeksu Cywilnego.
Kwota ta jest uzależniona od części majątku, która mogłaby przypadać spadkobiercy w przypadku dziedziczenia ustawowego. Osobom uprawnionym do zachowku należy się 1/2 przynależnego im udziału.
Natomiast niepełnoletnie - w chwili otwarcia spadku - dzieci oraz osoby, które są trwale niezdolne do pracy mogą otrzymać 2/3 należnego udziału.
Do zapłaty roszczenia zobowiązani są inni spadkobiercy bądź osoby, którym spadkodawca zapisał majątek lub jego część. Dla większości spadkobierców otrzymany spadek (w sytuacji kiedy uprawnione osoby zażądają jego zapłaty)
może stanowić pewien kłopot, bowiem najczęściej spadek stanowią nieruchomości lub inne prawa, które trudno jest szybko spieniężyć.
Granice wydziedziczenia
Prawo uprawnionego do zachowku przysługuje mu ze względu na szczególny, bardzo bliski stosunek rodzinny istniejący między
nim a spadkodawcą i w istocie służy urzeczywistnieniu obowiązków moralnych, jakie spadkodawca ma względem swoich najbliższych.
Z powyższych względów instytucja zachowku i wynikające z niej uprawnienia dla spadkobierców ustawowych w sposób oczywisty
ograniczają zasadę swobody testowania, prawo spadkodawcy do zupełnie dowolnego rozrządzenia swoim majątkiem z pominięciem
osób najbliższych.[1] Kodeks cywilny przewiduję jednak możliwość wydziedziczenia, czyli pozbawienia przez spadkodawcę, jego
zstępnych, małżonka lub rodziców uprawnienia do zachowku.
Trzeba pamiętać, że spadkodawca ma możliwość wydziedziczenia uprawnionego tylko w kreślonych przez ustawodawcę sytuacjach.
Przede wszystkim wydziedziczyć można uprawnionego do zachowku, który wbrew woli spadkodawcy uporczywie postępuje w sposób
sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Następnym powodem wydziedziczenia może być dopuszczenie się względem spadkodawcy
albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci,
a także regularne niedopełnianie obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy.
Wydziedziczenie będzie jednak nieskuteczne, jeżeli jego przyczyna nie wynika z treści testamentu, nawet gdyby w rzeczywistości
przyczyna wydziedziczenia faktycznie zachodziła. Dlatego też tak ważne jest precyzyjne formułowanie treści testamentu.
Spadkodawca powinien opisać przykłady zachowania czy też czynności uprawnionego do zachowku bądź ich brak, które w jego ocenie
pozbawiły go udziału w spadku. Testament niezawierający żadnych zarzutów pod adresem uprawnionego do zachowku czy też opisów
jego nagannych postępowań, mimo że posiada formę testamentu notarialnego, nie może stanowić skutecznej podstawy do wydziedziczenia.
Samo posłużenie się przez spadkodawcę sformułowaniem, że uprawniony do zachowku uporczywie nie dopełniał obowiązków rodzinnych,
bez wskazania rodzaju obowiązków, nie jest wystarczające.[2]
Spadkodawca został ponadto ograniczony przez ustawodawcę w ten sposób, że odebrał mu możliwość wydziedziczenia uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Wówczas wydziedziczenie, które soztało już wcześniej zawarte w testamencie będzie bezskuteczne. Przy czym nie jest istotne w jakiej formie przebaczenie nastąpiło.[3] Dotyczy to nawet sytuacji, gdy spadkodawca w chwili przebaczenia nie miał zdolności do czynności prawnych, wystarczy bowiem, że miał dostateczne rozeznanie. Spadkobierca wydziedziczony w testamencie, któremu już z innych przyczyn nie służy roszczenie o zachowek, w celu ochrony innego interesu prawnego może żądać ustalenia, że wydziedziczenie jest bezpodstawne.[4]
Zachowek Żagań i okolice
Zadzwoń! Pomagamy w uzyskaniu zachowku
Dochodzenie praw z tytułu dziedziczenia jest czynnością wyjątkowo skompilowaną. Ze względu na zawiłe i często trudne do oszacowania roszczenia, wymaga to dużej
i wyspecjalizowanej wiedzy prawniczej, sporego nakładu pracy, czasu i środków, koniecznych do ustalenia składników majątku, ich wartości oraz przysługujących praw.
Ponieważ często majątek testatora bywa pokaźny, a potencjonalnych zainteresowanych w jego podziale jest wielu uczestników, to rzetelne i uczciwe wykonanie postępowania spadkowego często bywa emocjonujące i trudne.
Jeżeli już na tym etapie istnieją sporne kwestie, to warto w tej sytuacji skorzystać z pomocy i wsparcia dobrego prawnika od spraw majątkowych.
Dlatego, w tej dziedzinie zawsze warto skorzystać z usług doświadczonych prawników.
[1] Wyrok SA w Warszawie z 27.10.2009 r., sygn. akt VI ACa 376/09, Legalis
[2] Wyrok SA w Poznaniu z 13.01.2011 r., sygn. akt I ACa 1021/10, Legalis
[3] Uchwała SN – IC z 14.06.1971 r., sygn. akt III CZP 24/71, Legalis
[4] Wyrok SN – IC z 09.12.1974 r., sygn. akt I CR 873/74, Legalis
