Zachowek Marki
Jak uzyskać zachowek Marki?
Z chwilą śmierci, majątek zmarłego przechodzi na współmałżonka i dzieci (spadkobierców). Do otwarcia spadku dochodzi na mocy ustawy lub testamentu. Z ustawy, do spadku w pierwszej kolejności powoływany jest małżonek i dzieci spadkodawcy, którzy dziedziczą w równych częściach. W testamencie spadkodawca rozporządza swoim majątkiem. Nie zawsze oznacza to, że ujął w nim najbliższą rodzinę. Z tego powodu, celem zabezpieczenia interesów jego bliskich, których nie umieścił w testamencie powstała instytucja zachowku. Co to takiego? Komu przysługuje i w jakiej wysokości?
Czym jest zachowek? Definicja zachowku.
Zachowek jest instytucją prawa spadkowego., której celem jest zabezpieczenie praw majątkowych osób najbliższych spadkodawcy. Osoby te z różnych powodów w wystarczający sposób nie uczestniczyły w podziale spadku, np. poprzez pominięcie ich w testamencie lub w darowiznach zrealizowanych jeszcze śmiercią spadkodawcy. Osoby takie, uprawnione są do zachowku i mają prawo oczekiwać i żadać zapłaty zachowku od osób, które prawa do spadku nabyły.
Zachowek Marki i okolice
Zadzwoń! Pomagamy w uzyskaniu zachowku
Zasady dziedziczenia. Kto jest uprawniony do spadku?
Ustawowo, czyli z mocy prawa w pierwszej kolejności osobami uprawnionymi do spadku są zstępni. Są to dzieci spadkodawcy i jego małżonek.
Dziedziczą majątek spadkowy w równych częściach. Pamiętać jednak należy, że część jaka przypada małżonkowi nie może być niższa
od ¼ całości spadku. Jeżeli brak jest zstępnych, to wtedy do spadku mają prawo małżonek i jego rodzice. Natomiast rodzice zmarłego mają prawo w takiej sytuacji
ubiegać się o zachowek.
Komu przysługuje zachowek?
Kto jest osobą uprawnioną do zachowku?
Osoby, które zostały uprawnione do zachowku są szczegółowo wymienione w art. 991 par. 1 Kodeksu Cywilnego. Są to przede wszystkim wszyscy spadkobiercy,
którzy są powołani do spadku z zgodnie z ustawą z grupy pierwszej oraz w przypdaku ich braku z grupy drugiej, czyli:
1. wszyscy zstępni, czyli kolejni potomkowie tej samej osoby - dzieci, wnuki, prawnuki itd.
2. małżonek zmarłego
3. rodzice spadkodawcy, ale w sytuacji braku dzieci spadkodawcy.
Natomiast na podstawie prawa spadkowego, do grupy zstępnych dzieci zalicza się:
1. wszyscy naturalni potomkowie spadkodawcy
2. dzieci przysposobione (adoptowane) przez spadkodawcę
3. dzieci, które zostały uznane przez spadkodawce jako własne
4. dzieci pozamałżeńskie spadkodawcy.
Komu nie przysługuje zachowek?
Kto nie jest uprawniony do zachowku?
Prawo do zachowku nie przysługuje tymże osobom:
- spadkobiercy, którzy odrzucili spadek
- wszyscy wydziedziczeni w testamencie
- dalsi krewni (zięć, synowa, teściowie)
- osob, które zostały uznane za niegodne dziedziczenia
- małżonek, który pozostaje w separacji w chwili śmierci spadkodawcy
- małżonek, wobec którego spadkodawca wniósł pozew o rozwód z orzeczeniem jego wyłącznej winy
- osoby uprawnione do zachowku, które wcześniej otrzymały od spadkodawcy darowizny o wartości co najmniej równej kwocie należnego im zachowku.
Jaka jest kwota zachowku? Zapłata zachowku
Kwota zachowku najczęściej wypłacana jest w gotówce. Wysokość tej kwoty uzależniona jest od części majątku, która przypadałaby spadkobiercy gdyby dziedziczył ustawowo.
Osobom uprawnionym do zachowku należy się 1/2 przynależnego im udziału. Niepełnoletnie dzieci z kolei (w momencie otwarcia spadku) oraz osoby trwale niezdolne do pracy uzyskają 2/3 należnego udziału.
Aby poznać szczegóły warto odwołać się do prawa spadkowego, art. 991 par. 1 Kodeksu Cywilnego.
Do zapłaty zachowku są zobowiązani inni spadkobiercy bądź osoby, którym spadkodawca zapisał majątek lub jego część. Dla większości spadkobierców otrzymany spadek (w sytuacji kiedy uprawnione osoby zażądają zapłaty zachowku)
może stanowić pewien kłopot, bowiem najczęściej spadek stanowią nieruchomości lub inne prawa, które trudno jest szybko spieniężyć.
Granice wydziedziczenia
Według ustawodawcy, spadkodawca ma względem swoich najbliższych pewne obowiązki moralne. Urzeczywistnieniem tych obowiązków
jest właśnie prawo uprawnionego do zachowku, który przysługuje mu ze względu na szczególny, bardzo bliski stosunek rodzinny
istniejący między nim a spadkodawcą. Z tego powodu instytucja zachowku i wynikające z niej uprawnienia dla spadkobierców
ustawowych w znaczący sposób ograniczają pełną swobodę testowania, czyli prawo spadkodawcy do całkowicie dowolnego rozporządzania
swoim majątkiem po śmierci z pominięciem osób najbliższych.[1] Wobec tego kodeks cywilny przewiduję jednak możliwość wydziedziczenia,
czyli mozliwość pozbawienia przez spadkodawcę, jego zstępnych, małżonka lub rodziców uprawnienia do zachowku na ściśle określonych zasadzach.
Trzeba pamiętać, że spadkodawca ma możliwość wydziedziczenia uprawnionego tylko w kreślonych przez ustawodawcę sytuacjach.
Przede wszystkim wydziedziczyć można uprawnionego do zachowku, który wbrew woli spadkodawcy uporczywie postępuje w sposób
sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Następnym powodem wydziedziczenia może być dopuszczenie się względem spadkodawcy
albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci,
a także regularne niedopełnianie obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy.
Trzeba pamiętać, że wydziedziczenie okaże się nieskuteczne, jeżeli jego przyczyna nie wynika bezpośrednio z treści testamentu,
nawet gdyby faktycznie taka przyczyna wydziedziczenia zachodziła w rzeczywistości. Dlatego też tak ważne jest precyzyjne
formułowanie zawartości testamentu. Spadkodawca bowiem powinien opisać dokładnie przykłady zachowania albo czynności uprawnionego
do zachowku bądź ich brak, które jego zdaniem pozbawiają udziału w spadku. Testament niezawierający jakichkolwiek istotnych
zarzutów wobec uprawnionego do zachowku czy też opisów jego niestosownych zachowań, nawet jeśli posiada formą notarialną,
nie będzie skuteczną podstawy do wydziedziczenia. Nie jest wystarczające zatem samo posłużenie się przez spadkodawcę sformułowaniem,
że uprawniony do zachowku uporczywie nie dopełniał obowiązków rodzinnych, bez wskazania rodzaju tych obowiązków.[2]
Spadkodawca został ponadto ograniczony przez ustawodawcę w ten sposób, że odebrał mu możliwość wydziedziczenia uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Wówczas wydziedziczenie, które soztało już wcześniej zawarte w testamencie będzie bezskuteczne. Przy czym nie jest istotne w jakiej formie przebaczenie nastąpiło.[3] Dotyczy to nawet sytuacji, gdy spadkodawca w chwili przebaczenia nie miał zdolności do czynności prawnych, wystarczy bowiem, że miał dostateczne rozeznanie. Spadkobierca wydziedziczony w testamencie, któremu już z innych przyczyn nie służy roszczenie o zachowek, w celu ochrony innego interesu prawnego może żądać ustalenia, że wydziedziczenie jest bezpodstawne.[4]
Zachowek Marki i okolice
Zadzwoń! Pomagamy w uzyskaniu zachowku
Dochodzenie zachowku jest czynnością wyjątkowo skompilowaną. Ze względu na zawiłe i często trudne do oszacowania roszczenia, dochodzenie zachowku wymaga dużej
i wyspecjalizowanej wiedzy prawniczej, sporego nakładu pracy, czasu i środków, koniecznych do ustalenia składników majątku, ich wartości oraz przysługujących praw.
W przypadku, gdy majątek testatora jest znaczny, a liczba potencjalnych uczestników podziału jest duża, rzetelne i uczciwe wykonanie postępowania spadkowego staje się emocjonującym i wymagającym zadaniem.
W sytuacji, gdy w trakcie postępowania spadkowego pojawiają się sporne kwestie między spadkobiercami, warto skorzystać z pomocy doświadczonego prawnika specjalizującego się w sprawach majątkowych.
[1] Wyrok SA w Warszawie z 27.10.2009 r., sygn. akt VI ACa 376/09, Legalis
[2] Wyrok SA w Poznaniu z 13.01.2011 r., sygn. akt I ACa 1021/10, Legalis
[3] Uchwała SN – IC z 14.06.1971 r., sygn. akt III CZP 24/71, Legalis
[4] Wyrok SN – IC z 09.12.1974 r., sygn. akt I CR 873/74, Legalis
