Zachowek Bochnia
Jak uzyskać zachowek Bochnia?
W momencie śmierci, majątek osoby zmarłej przekazywany jest na współmałżonka i dzieci (spadkobierców). Zgodnie z prawem spadkowycm, do otwarcia spadku dochodzi z mocy ustawy lub na podstawie testamentu spadkodawcy. Z ustawy, do przekazania spadku w pierwszej kolejności powoływany jest małżonek i dzieci spadkodawcy, którzy dziedziczą w równych częściach. W testamencie spadkodawca ma w zasadzie pełną możliwość rozporządzania swoim majątkiem, co nie jednak zawsze oznacza, że zostały w nim ujęte osoby najbliższe zmarłemu. Z tego powodu, aby zabezpieczyć interesy jego bliskich, których nie umieścił w testamencie, istnieje właśnie instytucja zachowku.. Co to takiego? Komu przysługuje i w jakiej wysokości?
Czym jest zachowek?
Zachowek to element prawa spadkowego. Jej celem jest ochrona osób najbliższych spadkodawcy, które z różnych powodów w wystarczający sposób nie uczestniczyły w podziale spadku. Zostały pominięte w testamencie lub w darowiznach zrealizowanych przed śmiercią spadkodawcy. Uprawnieni do zachowku mają prawo żądać zapłaty od osób, które nabyły prawa do spadku.
Zachowek (definicja) – instytucja prawa spadkowego, mająca na celu ochronę najbliższych osób spadkodawcy przed dowolnym korzystaniem przez niego ze swobody testowania i rozporządzania jeszcze za życia swoim majątkiem w drodze darowizn. Oznacza on wartość wyrażoną w pieniądzu, obliczoną w sposób określony szczegółowo w kodeksie cywilnym, w oparciu przede wszystkim o wartość aktywów i pasywów spadku oraz niektórych darowizn dokonanych przez spadkodawcę, która musi przypaść osobom uprawnionym do zachowku, należącym do najbliższej rodziny spadkodawcy.
Roszczenie takie może zostać pokryte przez powołanie do dziedziczenia (ustawowe lub testamentowe), zapis windykacyjny albo darowiznę, a w wypadku, gdy osoba uprawniona nie otrzymała zachowku w takiej postaci, może on żądać od spadkobierców (a w pewnych sytuacjach także od zapisobierców windykacyjnych i obdarowanych) świadczenia pieniężnego służącego uzupełnieniu zachowku (roszczenie o zachowek).
Obowiązek zapłaty
Obowiązek zapłaty powstaje w chwili śmierci spadkodawcy i należy do długów spadkowych. Ratio legis polega na wyjściu z założenia, że każdy człowiek w razie śmierci ma moralny obowiązek pozostawienia choćby części majątku swym najbliższym, a może się zdarzyć, że spadkodawca sporządzając testament pominie takie osoby. Zachowek zabezpiecza interesy osób najbliższych pominiętych przez spadkodawcę w testamencie.
Zachowek Bochnia i okolice
Pomagamy w uzyskaniu zachowku, sprawach spadkowych majątkowych i rozwodowych. Zadzwoń.
Kto jest uprawniony do spadku? Zasady dziedziczenia
Z mocy prawa osobami uprawnionymi do spadku w pierwszej kolejności są zstępni, czyli dzieci spadkodawcy i małżonek,
którzy dziedziczą majątek w równych częściach z zastrzeżeniem, że część jaka przypada małżonkowi nie może być niższa
od ¼ całości spadku. Gdy brak zstępnych, do spadku mają prawo małżonek i jego rodzice. W takiej sytuacji rodzice zmarłego
mogą ubiegać się o zachowek.
Komu przysługuje zachowek?
Kto jest osobą uprawnioną?
Dokładnie, osoby, które są uprawnione jego uzyskania zostały wymienione w art. 991 par. 1 Kodeksu Cywilnego. Są to przede wszystkim wszyscy spadkobiercy,
którzy zostali powołani do spadku z ustawy z I grupy lub w przypdaku ich braku z grupy II, czyli:
1. zstępni (kolejni potomkowie tej samej osoby: dzieci, wnuki, prawnuki itd.)
2. małżonek
3. rodzice spadkodawcy, ale tylko w przypadku braku dzieci spadkodawcy.
Do grupy zstępnych dzieci zaliczają się:
1. naturalni potomkowie spadkodawcy
2. dzieci przez niego przysposobione (adoptowane)
3. dzieci uznane przez niego jako własne
4. dzieci pozamałżeńskie.
Komu nie przysługuje zachowek?
Kto nie jest uprawniony do zachowku?
Osoby, bez prawa do zachowku:
- małżonek, pozostający w chwili śmierci spadkodawcy w separacji
- małżonek, wobec którego spadkodawca wniósł pozew o rozwód z orzeczeniem jego wyłącznej winy
- wszyscy, którzy w testamencie zostali wydziedziczeni
- dalsi krewni (zięć, synowa, teściowie)
- osoby uznane za niegodne dziedziczenia
- spadkobiercy, którzy odrzucili spadek
- osoby uprawnione do zachowku, ale wcześniej otrzymały od zmarłego darowizny o wartości przynajmniej równej kwocie należnego im zachowku.
Forma zapłaty i kwota zachowku?
Wysokość tej kwoty jest określona w art. 991 par. 1 Kodeksu Cywilnego i zależy od części majątku, która przypadałaby spadkobiercy w przypadku dziedziczenia ustawowego.
Osoby uprawnione do tego roszczenia mają prawo do 50 procent udziału przypisanego im w spadku. Natomiast niepełnoletnie dzieci (w dniu otwarcia spadku) oraz osoby trwale niezdolne do pracy otrzymają 2/3 należnego udziału.
Na spadkobiercach, którym spadkodawca zapisał majątek lub jego część, ciąży obowiązek zapłaty zachowku. Kwota roszczenia najczęściej wypłacana jest w formie gotówkowej.
Dlatego, nierzadko otrzymanie spadku może stanowić problem dla niektórych spadkobierców, gdyż najczęściej majątek spadkowy składa się z nieruchomości lub innych praw,
które trudno jest szybko spieniężyć w sytuacji żądania zapłaty roszczenia przez uprawnione osoby.
Granice wydziedziczenia
Prawo do zachowku przysługuje uprawnionemu ze względu na wyjątkowy, bardzo bliski stosunek rodzinny istniejący pomiędzy
nim a spadkodawcą i w zasadzie służy realizacji obowiązków moralnych, jakie spadkodawca ma wobec swoich najbliższych.
Z tych właśnie względów instytucja zachowku a także wynikające z niej uprawnienia dla spadkobierców ustawowych mogą
ograniczać zasadę swobody testowania i prawo spadkodawcy do całkowicie dowolnego dysponowania swoim majątkiem pomijając
osóby najbliższe.[1] W kodeksie cywilnym przewidziana jest jednak możliwość wydziedziczenia, czyli pozbawienia przez
spadkodawcę, jego zstępnych, małżonka lub rodziców uprawnienia do zachowku.
Trzeba pamiętać, że spadkodawca ma możliwość wydziedziczenia uprawnionego tylko w kreślonych przez ustawodawcę sytuacjach.
Przede wszystkim wydziedziczyć można uprawnionego do zachowku, który wbrew woli spadkodawcy uporczywie postępuje w sposób
sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Następnym powodem wydziedziczenia może być dopuszczenie się względem spadkodawcy
albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci,
a także regularne niedopełnianie obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy.
Wydziedziczenie będzie jednak nieskuteczne, jeżeli jego przyczyna nie wynika z treści testamentu, nawet gdyby w rzeczywistości
przyczyna wydziedziczenia faktycznie zachodziła. Dlatego też tak ważne jest precyzyjne formułowanie treści testamentu.
Spadkodawca powinien opisać przykłady zachowania czy też czynności uprawnionego do zachowku bądź ich brak, które w jego ocenie
pozbawiły go udziału w spadku. Testament niezawierający żadnych zarzutów pod adresem uprawnionego do zachowku czy też opisów
jego nagannych postępowań, mimo że posiada formę testamentu notarialnego, nie może stanowić skutecznej podstawy do wydziedziczenia.
Samo posłużenie się przez spadkodawcę sformułowaniem, że uprawniony do zachowku uporczywie nie dopełniał obowiązków rodzinnych,
bez wskazania rodzaju obowiązków, nie jest wystarczające.[2]
Spadkodawca został ponadto ograniczony przez ustawodawcę w ten sposób, że odebrał mu możliwość wydziedziczenia uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Wówczas wydziedziczenie, które soztało już wcześniej zawarte w testamencie będzie bezskuteczne. Przy czym nie jest istotne w jakiej formie przebaczenie nastąpiło.[3] Dotyczy to nawet sytuacji, gdy spadkodawca w chwili przebaczenia nie miał zdolności do czynności prawnych, wystarczy bowiem, że miał dostateczne rozeznanie. Spadkobierca wydziedziczony w testamencie, któremu już z innych przyczyn nie służy roszczenie o zachowek, w celu ochrony innego interesu prawnego może żądać ustalenia, że wydziedziczenie jest bezpodstawne.[4]
Zachowek Bochnia i okolice
Zadzwoń! Pomagamy w uzyskaniu zachowku
Dochodzenie praw do majątku spadkowego jest czynnością wyjątkowo skompilowaną. Ze względu na zawiłe i często trudne do oszacowania roszczenia, dochodzenie zachowku wymaga dużej
i wyspecjalizowanej wiedzy prawniczej, sporego nakładu pracy, czasu i środków, koniecznych do ustalenia składników majątku, ich wartości oraz przysługujących praw.
W przypadku, gdy majątek testatora jest znaczny, a liczba potencjalnych uczestników podziału jest duża, rzetelne i uczciwe wykonanie postępowania spadkowego staje się emocjonującym i wymagającym zadaniem.
W sytuacji, gdy w trakcie postępowania spadkowego pojawiają się sporne kwestie między spadkobiercami, warto skorzystać z pomocy doświadczonego prawnika specjalizującego się w sprawach majątkowych.
[1] Wyrok SA w Warszawie z 27.10.2009 r., sygn. akt VI ACa 376/09, Legalis
[2] Wyrok SA w Poznaniu z 13.01.2011 r., sygn. akt I ACa 1021/10, Legalis
[3] Uchwała SN – IC z 14.06.1971 r., sygn. akt III CZP 24/71, Legalis
[4] Wyrok SN – IC z 09.12.1974 r., sygn. akt I CR 873/74, Legalis
