Zachowek Augustów
Jak uzyskać zachowek Augustów?
W chwili śmierci, majątek zmarłego przenoszony jest na współmałżonka oraz dzieci (spadkobierców). Podział majądku spadkodawcy może wtedy nastąpić z mocy ustawy lub na podstawie jego testamentu. Z ustawy, do przekazania spadku w pierwszej kolejności powoływany jest małżonek i dzieci spadkodawcy, którzy dziedziczą w równych częściach. Jednakże w przypadku podziału spadku zgodnie z wolą zmarłego, ujętą w formie testamentu, spadkodawca ma w zasadzie możliwość dowolnego rozporządzania swoim majątkiem. Nie zawsze oznacza to, że została w nim ujęta najbliższa rodzina zmarłego. Z tego powodu, w celu zabezpieczenia interesów jego najbliższych, których nie umieścił w testamencie, funkcjonuje instytucja zachowku. Co to takiego? Komu przysługuje i w jakiej wysokości?
Czym jest zachowek?
Celem zachowku jest ochrona osób które dotąd były najbliższe spadkodawcy, ale z pewnych powodów w sposób wystarczający nie uczestniczyły w dziale spadku. Osoby te zostały pominięte w testamencie lub w darowiznach zrealizowanych jeszcze przed śmiercią spadkodawcy. Osoby Uprawnione do zachowku mogą żądać zapłaty od osób, które nabyły prawa do spadku.
Zachowek (definicja) – instytucja prawa spadkowego, mająca na celu ochronę najbliższych osób spadkodawcy przed dowolnym korzystaniem przez niego ze swobody testowania i rozporządzania jeszcze za życia swoim majątkiem w drodze darowizn. Oznacza on wartość wyrażoną w pieniądzu, obliczoną w sposób określony szczegółowo w kodeksie cywilnym, w oparciu przede wszystkim o wartość aktywów i pasywów spadku oraz niektórych darowizn dokonanych przez spadkodawcę, która musi przypaść osobom uprawnionym, należącym do najbliższej rodziny spadkodawcy.
Może on zostać pokryty przez powołanie do dziedziczenia (ustawowe lub testamentowe), zapis windykacyjny albo darowiznę. W wypadku, gdy uprawniony nie otrzymał zachowku w takiej postaci, może on zażądać od spadkobierców (a w pewnych sytuacjach także od zapisobierców windykacyjnych i obdarowanych) - świadczenia pieniężnego służącego uzupełnieniu tego roszczenia.
Obowiązek zapłaty
Obowiązek zapłaty powstaje w chwili śmierci spadkodawcy i należy do długów spadkowych. Ratio legis polega tu na założeniu, że każda osoba w razie śmierci ma moralny obowiązek pozostawienia przynajmniej części majątku swoim najbliższym. A tymczasem zdarza się, że spadkodawca sporządzając testament pominie takie osoby. Ta instytucja ma zatem zabezpieczyć interesy najbliższych zmarłemu osób, pominiętych przez spadkodawcę w testamencie.
Zachowek Augustów i okolice
Pomagamy w uzyskaniu zachowku, sprawach spadkowych majątkowych i rozwodowych. Zadzwoń.
Jakie są zasady dziedziczenia? Kto jest uprawniony do spadku?
Do spadku z mocy prawa osobami uprawnionymi w pierwszej kolejności są zstępni, to jest dzieci spadkodawcy oraz małżonek,
którzy dziedziczą majątek w równych częściach. Należy pamiętać jednak, że część jaka przypada dotychczasowemu małżonkowi nie może być niższa
od ¼ całości spadku. Jeżeli brak jest zstępnych, to do spadku mają prawo małżonek oraz jego rodzice. W takiej sytuacji rodzice zmarłego
mogą ubiegać się o zachowek.
Komu przysługuje zachowek?
Kto jest osobą uprawnioną?
Dokładnie, osoby, które są uprawnione jego uzyskania zostały wymienione w art. 991 par. 1 Kodeksu Cywilnego. Są to przede wszystkim wszyscy spadkobiercy,
którzy zostali powołani do spadku z ustawy z I grupy lub w przypdaku ich braku z grupy II, czyli:
1. zstępni (kolejni potomkowie tej samej osoby: dzieci, wnuki, prawnuki itd.)
2. małżonek
3. rodzice spadkodawcy, ale tylko w przypadku braku dzieci spadkodawcy.
Do grupy zstępnych dzieci zaliczają się:
1. naturalni potomkowie spadkodawcy
2. dzieci przez niego przysposobione (adoptowane)
3. dzieci uznane przez niego jako własne
4. dzieci pozamałżeńskie.
Komu nie przysługuje zachowek?
Kto nie jest uprawniony do zachowku?
Osoby, bez prawa do zachowku:
- małżonek, pozostający w chwili śmierci spadkodawcy w separacji
- małżonek, wobec którego spadkodawca wniósł pozew o rozwód z orzeczeniem jego wyłącznej winy
- wszyscy, którzy w testamencie zostali wydziedziczeni
- dalsi krewni (zięć, synowa, teściowie)
- osoby uznane za niegodne dziedziczenia
- spadkobiercy, którzy odrzucili spadek
- osoby uprawnione do zachowku, ale wcześniej otrzymały od zmarłego darowizny o wartości przynajmniej równej kwocie należnego im zachowku.
Jaka jest kwota zachowku? Forma zapłaty.
Kwota ta najczęściej wypłacana jest w gotówce. Jej wysokość uzależniona jest od części majątku, która przypadałaby spadkobiercy gdyby dziedziczył ustawowo.
Osobom uprawnionym do zachowku należy się 1/2 przynależnego im udziału. Niepełnoletnie dzieci z kolei (w momencie otwarcia spadku) oraz osoby trwale niezdolne do pracy uzyskają 2/3 należnego udziału.
Aby poznać szczegóły warto odwołać się do prawa spadkowego, art. 991 par. 1 Kodeksu Cywilnego.
Do zapłaty tego roszczenia są zobowiązani pozostali spadkobiercy bądź osoby, którym testator zapisał majątek albo jego część.
W związku z tym, w sytuacji kiedy uprawnione osoby zażądają zapłaty roszczenia, dla większości spadkobierców otrzymany spadek może stanowić pewien kłopot,
bowiem zazwyczaj spadek stanowią nieruchomości lub inne prawa, które trudno jest szybko spieniężyć.
Granice wydziedziczenia
Ustawodawca zakłada, że spadkodawca posiada względem swoich najbliższych pewne obowiązki moralne, których urzeczywistnieniem
jest właśnie prawo uprawnionego do zachowku. Przysługuje mu ono ze względu na wyjątkowo bliski, szczególny stosunek rodzinny
istniejący pomiędzy nim a spadkodawcą. Jak wobec tego łatwo zauważyć instytucja zachowku i wynikające z niej uprawnienia dla spadkobierców
ustawowych w znaczący sposób ograniczają z tego powodu pełną swobodę testowania. Prawo spadkodawcy do całkowicie dowolnego rozporządzania
swoim majątkiem po śmierci z pominięciem osób najbliższych jest zatem mocno ograniczone.[1] Dlatego kodeks cywilny przewiduje możliwość wydziedziczenia,
czyli mozliwość pozbawienia przez spadkodawcę, jego zstępnych, małżonka lub rodziców prawa do zachowku w sciśle określonych sytuacjach.
Spadkodawca ma możliwość wydziedziczenia uprawnionego do zachowku tylko w przewidzianych przez ustawodawcę sytuacjach.
Po pierwsze wydziedziczyć można uprawnionego do zachowku, który wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny
z zasadami współżycia społecznego. Kolejną przyczyną może być dopuszczenie się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych
mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci bądź też uporczywe niedopełnianie
względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Wydziedziczenie będzie jednak nieskuteczne, gdy jego przyczyna nie wynika bezpośrednio z treści testamentu, nawet jeśli w rzeczywistości
owa przyczyna wydziedziczenia faktycznie zachodziła. Stąd też tak ważne jest precyzyjne formułowanie treści testamentu.
Testator powinien w testmencie szczegółowo opisać przykłady czynności lub zachowania uprawnionego do zachowku bądź ich brak,
które w jego ocenie pozbawiają go prawa do udziału w spadku. Testament, który nie zawiera żadnych zarzutów pod adresem
uprawnionego do zachowku bądź opisów jego niewdzięcznych postępowań, pomimo że posiada prawidłową formę testamentu notarialnego,
nie bedzie stanowić podstawy do skutecznego wydziedziczenia. Posłużenie się przez spadkodawcę jedynie sformułowaniem, że uprawniony
do zachowku uporczywie nie dopełniał obowiązków rodzinnych, bez szczegółowego określenia tych obowiązków, jest niewystarczające.[2]
Ponadto ustawodawca ograniczył spadkodawcę w ten sposób, że nie ma on możliwości wydziedziczenia uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Wydziedziczenie, które zostało zawarte wcześniej w testamencie będzie wtedy bezskuteczne bez względu na formę, w jakiej przebaczenie nastąpiło.[3] Także w momencie, kiedy spadkodawca w chwili przebaczenia był w pełni zdolności do czynności prawnych. Wystarczy, że miał dostateczne rozeznanie. Warto wiedzieć również, że spadkobierca wydziedziczony w testamencie, któremu z innych przyczyn nie przysługuje roszczenie o zachowek, może w celu ochrony interesu prawnego - żądać ustalenia, że wydziedziczenie jest bezpodstawne.[4]
Zachowek Augustów i okolice
Zadzwoń! Pomagamy w uzyskaniu zachowku
Dochodzenie zachowku jest czynnością skompilowaną. Z powodu zawiłych i często trudnych do oszacowania roszczeń, dochodzenie zachowku wymaga dużej
i wyspecjalizowanej wiedzy prawniczej, sporego nakładu pracy, czasu i środków, koniecznych do ustalenia składników majątku, ich wartości oraz przysługujących praw.
Gdy majątek jest naprawdę spory, a zainteresowanych podziałem jest wielu spadkobierców, to wykonanie postępowania spadkowego staje się emocjonującym i wymagającym zadaniem.
W takiej sytuacji warto skorzystać z pomocy dobrego prawnika od spraw majątkowych, który pomoże rozwiązać wszelkie spory i zadba w należyty sposób zadba o interesy osób uprawnionych do zachowku.
[1] Wyrok SA w Warszawie z 27.10.2009 r., sygn. akt VI ACa 376/09, Legalis
[2] Wyrok SA w Poznaniu z 13.01.2011 r., sygn. akt I ACa 1021/10, Legalis
[3] Uchwała SN – IC z 14.06.1971 r., sygn. akt III CZP 24/71, Legalis
[4] Wyrok SN – IC z 09.12.1974 r., sygn. akt I CR 873/74, Legalis
