Obowiązek alimentacyjny. Czy tylko wobec dzieci?

Obowiązek alimentacyjny. Czy tylko wobec dzieci?

   Z alimentami nieodłącznie kojarzy Nam się obowiązek dostarczenia środków utrzymania i wychowania, który ciąży na rodzicach (a w zasadzie na jednym z nich) po orzeczeniu przez sąd rozwodu bądź unieważnieniu małżeństwa. Niemniej jednak, jest to tylko jedna z wielu możliwości powstania obowiązku alimentacyjnego, o którym stanowi Kodeks rodzinny i opiekuńczy. W myśl art. 128 k.r.o. obowiązek alimentacyjny jest zobowiązaniem do dostarczania środków utrzymania i wychowania osobie, której w myśl przepisów prawa takie świadczenie się należy i obciąża on krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Oznacza to, że do płacenia alimentów zobowiązani mogą być nie tylko rodzice (wobec swoich dzieci), ale także dziadkowie czy rodzeństwo między sobą. Szczegółowe określenie kolejności i zasad powstawania zobowiązania alimentacyjnego określają przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

    Zagłębiając się w przepisy Działu III Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego widzimy, iż prawo nakłada obowiązek alimentacyjny zarówno na naszych przodków jak i na potomstwo. I tak w myśl art. 129 §1 k.r.o. w pierwszej kolejności zobowiązanymi do dostarczenia Nam środków utrzymania są nasi zstępni, a więc dzieci, wnuki, prawnuki, a dopiero w następnej kolejności obowiązkiem tym obarczeni są wstępni, czyli nasi przodkowie. Jest jeszcze jedna grupa osób, które z mocy ustawy zobowiązane są Nam pomagać w trudnych chwilach naszego życia, chodzi tu o rodzeństwo. Kodeks rodzinny i opiekuńczy wyraźnie zaznacza, iż w przypadku gdy nasi krewni w linii prostej (zstępni i wstępni) z uzasadnionych powodów nie mogą sprostać tym zobowiązaniom, obowiązek alimentacyjny spoczywa na rodzeństwie. Powody, o których mowa wyżej, dotyczą każdoczesnej zmiany kręgu zobowiązanych do alimentacji, o czym stanowi art. 132 k.r.o. W myśl tego przepisu obowiązek dostarczenia środków utrzymania przechodzi na kolejną osobę, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi. Ponadto, mając na względzie dobro uprawnionego do alimentów, może on także ubiegać się o alimenty na swoje utrzymanie od kolejnych zobowiązanych także w przypadku, gdy uzyskanie, od osoby bliżej spokrewnionej, na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania, jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami. Ponadto, należy zwrócić uwagę na regulację zawartą w art. 129 § 2 k.r.o., mówiącą o tym, iż krewnych w tym samym stopniu obowiązek alimentacyjny obciąża w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym. Tak więc, na mocy tego przepisu, uprawniony może dochodzić alimentów od kilku swoich krewnych na raz. Są to ogólne zasady dotyczące stosunku alimentacji pomiędzy krewnymi, niemniej jednak kodeks określa także wyjątki i ograniczenia jakim podlega obowiązek alimentacyjny. Tak więc podstawowym odstępstwem od przedstawionej reguły jest art. 130 k.r.o., który stanowi o stosunku alimentacyjnym łączącym byłych małżonków. W myśl przywołanego przepisu, to właśnie były małżonek jest zobowiązany w pierwszej kolejności dostarczyć drugiemu małżonkowi środków utrzymania. Obowiązek ten powstaje po rozwiązaniu lub unieważnieniu małżeństwa albo po orzeczeniu separacji. Szczegóły tego obowiązku określa art. 60 k.r.o. Także obowiązki przysposabiającego wobec przysposobionego wyprzedzają zobowiązania wstępnych przysposobionego jak i jego rodzeństwa.

    Wśród przepisów analizowanego Działu III Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego znaleźć można także wyłączenia i możliwość uchylenia się od obowiązku alimentacyjnego. Wiąże się to głównie z nadmiernymi obciążeniami dla zobowiązanego lub jego rodziny (dotyczy to między innymi rodzeństwa - art. 134 k.r.o. ), a także, gdy poprzez takie świadczenie naruszone zostałyby zasady współżycia społecznego – art. 1441 k.r.o., co nie dotyczy jednak obowiązków rodziców względem ich małoletniego dziecka.

    Przesłankami uzasadniającymi zasądzenie alimentów, zgodnie z treścią art. 135 k.r.o., są uzasadnione potrzeby uprawnionego, przy jednoczesnych możliwościach, zarówno zarobkowych jak i majątkowych, zobowiązanego.

    Tytułem zakończenia dodać należy, iż roszczenie o świadczenie alimentacyjne przedawnia się z upływem trzech lat. Istotnym jest także, że obowiązek alimentacyjny nie przechodzi na spadkobierców zobowiązanego.

Prawo uprawnionego do zachowku przysługuje mu ze względu na szczególny, bardzo bliski stosunek rodzinny istniejący między nim a spadkodawcą i w istocie służy urzeczywistnieniu obowiązków moralnych, jakie spadkodawca ma względem swoich najbliższych...

Chwila doręczenia pozwu rodzi dla pozwanego szereg konsekwencji wynikających z prawa cywilnego. Należy do nich m.in. zawiśnięcie sporu. Oznacza to, że w toku przedmiotowej sprawy nie można między tymi samymi stronami, wszcząć nowego postępowania o to samo roszczenie. Doręczenie pozwu daje również pozwanemu ...