Dziedziczenie długów - jak odrzucić spadek, jak się uchronić przed długami?
Będąc spadkobiercami, czy to z ustawy, czy z testamentu, dziedziczymy nie tylko prawa, ale także obowiązki majątkowe, które pozostawił po sobie spadkodawca. Możemy czuć się bezpieczni, jeżeli mamy pewność co do składu masy spadkowej. Jeśli jednak istnieją podstawy by sądzić, iż w spadku przypadną nam długi, powinniśmy skorzystać z przewidzianej w ustawie możliwości złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, bądź też oświadczenia o odrzuceniu go. Ustawodawca dał nam 6 miesięcy na podjęcie decyzji o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, przy czym czas liczony jest od momentu, w którym dowiedzieliśmy się o tytule swego powołania.
Powołanie do spadku czy zrzeczenie się dziedziczenia przez spadkobiercę?
Dlaczego czasem warto rozważyć ewentualność nieprzyjęcia spadku wprost? Otóż dlatego, że śmierć kredytobiorcy nie powoduje wygaśnięcia kredytu.
Roszczenie o zapłatę, jako że nie jest roszczeniem osobistym, nadal istnieje i wchodzi w skład masy spadkowej. Co to oznacza w praktyce?
Otóż bank jest uprawniony domagać się spełnienia roszczenia solidarnie od spadkobierców kredytobiorcy.
Jeżeli jednak Twoje prawa do spadku nie zostały jeszcze potwierdzone, to znaczy nie legitymujesz się koniecznym do tego celu prawomocnym
postanowieniem w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku, Twój majątek osobisty podlega ochronie. Realizujesz bowiem ciążące na Tobie obowiązki
tylko do wysokości spadku i jedynie przedmiotami należącymi do tego spadku. Stanowi o tym art. 1030 zd. 1 k.c.
„Do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku.” Na ten moment, majątek spadkowy i Twój majątek osobisty traktuje się oddzielnie.
Oświadczenie spadkowe - jak uchylić się od skutków jego niezłożenia
Przepisy Kodeksu cywilnego dają spadkobiercy kilka możliwości na ustosunkowanie się do przypadającego im w udziale spadku.
W praktyce oznacza to, że bank nie może zaspokoić się z Twojego majątku osobistego, a ewentualna egzekucja możliwa jest tylko z majątku spadkowego.
Gdyby doszło do sytuacji, że wierzyciel dochodzi przeciwko Tobie wykonania obowiązku należącego do długów spadkowych, a Ty jako spadkobierca nie złożyłeś
jeszcze oświadczenia o przyjęciu spadku i termin do złożenia takiego oświadczenia jeszcze nie upłynął, to masz prawo złożyć wniosek o zawieszenie
postępowania z tego powodu, który to, na mocy art. 176 k.p.c., powinien zostać uwzględniony.
Możesz się więc spodziewać, albo wytoczenia powództwa przeciwko Tobie, w sytuacji gdy bank nie legitymował się jeszcze tytułem egzekucyjnym,
albo też tytuł egzekucyjny przeciw spadkodawcy został wystawiony za jego życia, teraz natomiast bank będzie próbował uzyskać klauzulę wykonalności
przeciwko Tobie jako spadkobiercy. Mimo jednak bólu po utracie bliskiej osoby, trzymaj rękę na pulsie i złóż odpowiedni
wniosek o zawieszenie postępowania do czasu złożenia oświadczenia.
Diametralna zmiana w zakresie odpowiedzialności za długi spadkowe zachodzi w momencie przyjęcia spadku. W praktyce następuje to albo przez wyraźne oświadczenie woli,
albo wskutek upływu sześciomiesięcznego terminu z art. 1015 k.c. Jako spadkobierca masz do wyboru kilka możliwości.
Jeśli zdecydujesz się przyjąć spadek, Twój majątek osobisty nie podlega już ochronie. Możesz jedynie, w zależności od sposobu przyjęcia spadku,
zróżnicować odpowiedzialność osobistą. Przyjmując spadek wprost godzisz się na odpowiedzialność bez ograniczeń. Przyjmując zaś spadek z dobrodziejstwem
inwentarza ograniczasz swoją odpowiedzialność do wysokości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. W praktyce, jeśli nie odrzucisz spadku,
bank ma pełne prawo zaspokoić swoje roszczenia nie tylko z majątku, który nabyłeś w spadku, ale także z Twojego majątku osobistego.
Chodzi tu przede wszystkim o Twoje ruchomości i nieruchomości, o przysługujące Ci wierzytelności i inne prawa majątkowe, w tym wynagrodzenie za pracę.
Pamiętaj, aby w toku postępowania egzekucyjnego, po pierwsze sprawdzić czy bank legitymuje się klauzulą wykonalności przeciwko Tobie,
a do czasu działu spadku przeciwko wszystkim spadkobiercom, a po drugie powołaj się na ewentualne ograniczenie odpowiedzialności, jeżeli przyjąłeś spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
Oświadczenie o odrzuceniu spadku
Jeśli, jako spadkobierca ustawowy, odrzucisz spadek, zostaniesz wyłączony od dziedziczenia, nie nabywasz żadnych przedmiotów ze spadku i nie odpowiadasz za długi spadkowe. W takiej sytuacji przepisy wymagają, aby nadal poszukiwać spadkobierców. Jeśli po drodze nie znajdzie się żaden spadkobierca, który zdecyduje się przyjąć spadek, ostatnim w kolejce jest Skarb Państwa, który przyjmuje spadek z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe. Teoretycznie więc, jeśli zdecydujesz się spadek odrzucić, wszelkie problemy związane z ewentualnymi długami spadkowymi znikają, zaś Twój majątek osobisty pozostaje nienaruszony.
Termin na odrzucenie spadku przed sądem. Skutki odrzucenia spadku po terminie
Ustawodawca na dokonanie wyboru i powołanie do spadku lub złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przewidział termin 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Jego przekroczenie, w zależności oczywiście od tego czy w skład spadku wchodzą długi, może rodzić bardzo nieprzyjemne konsekwencje finansowe. Wynika to z faktu, że brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczne z prostym przyjęciem spadku, czyli przyjęciem pełnej odpowiedzialności za dziedziczone długi, także ze swojego majątku.
